Ғиёсиддин Жамшид ибн Масъуд Қоший

Таваллуд топган сана: 1380 йил

Вафот этган сана: 1429 йил

Туғилган жой:Иран

Йўналишлар: Математиклар

12628

Таржимаи ҳол

Ғиёсиддин Жамшид ибн Масъуд Қоший —математик ва астроном.

1380 йил Кошон (у вақтлар Амир Темур давлатига тегишли бўлган, ҳозирги Эрон) шаҳрида туғилган. 1413-1414 йиллар Амир Темурнинг ўғли Шоҳруҳга бағишланган (у давда ҳокимиятни Амир Темур бошқарган) астрономик жадвални тузган.

Самарқандда Улуғбек мадрасаси қурилгач, у ушбу шаҳарга келиб, Қози зода Румий ва Али Қушчилар билан бирга Улуғбек раҳбарлиги остида машҳур Улуғбек расадхонасининг лойиҳалаш ва қурилиш ишларида иштирок этади. Аммо қурилиш ниҳоясига етгунча яшамайди. Самарқандга дафн этилган.

Унинг қаламига қуйидагилар тегишли:

“Мифтах ал-хисаб” ((форсийда ёзилган) “Арифметика калити”) – ал Кошийнинг асосий асари бўлиб, арифметика ва алгебра бўйича батафсил маълумотлар баёнотига бағишланган. Фан тарихшунослар томонидан юқори баҳоланган, кўплаб оврупа тилларига таржима қилинган;

“Ар-Рисала ал-мухитиййа” ((форсийда ёзилган) “Айлана ҳақида рисола”) – асар π (пи) сони ҳамда sin 1° ни ўз даври учун ўта аниқлакда ҳисоблашга бағишланган;

“Зидж Хакани дар такмили зиджи Элхани” ((форсийда ёзилган) “Зиджи Ҳоқоний”) – Шоҳруҳга бағишланган астрономик жадваллар.

Улуғбекнинг академияси каби қимматли маълумотлар мавжуд отасига ёзган мактуби Оврупа ва Осиёнинг кўплаб тилларига таржима қилинган.

Жомий ал Кошийнинг математика фанига қўшган ҳиссаси

  1. Илк бор (Оврупада Симон Стевиндан 150 йил аввал) ўн карра ҳисобини киритган ва ундан мунтазам фойдаланган.
  2. Улуғбек ҳамда Қози зода Румий билан бирга кетма-кетлик яқинлиги усулини ишлаб чиққан, XIX асрда Оврупада французс математиги Э.Пикар томонидан қайта очилган.
  3. “Нютон биномий” номи билан аталувчи формулага асосланган ихтиёрий илдиз даражаларининг яқин жойлашув усулини ишлаб чиқди.
  4. Эндиликда “Горнер чизмаси” номи билан машҳур кўпҳадни ҳисоблаш услубини ишлаб чиққан.

Жамшид Кошийнинг фан ривожига қўшган ҳиссаси бутун дунёда тан олинган ва муносиб баҳоланган. Унинг асарларининг кўплаб кўчирма нусхалари Берлин, Лейден, Санкт Петербург, Лондон ва бошқа давлатлар кутубхоналарида сақланмоқда. У ҳақда Г. Зутер (Германия), В. В. Бартольд (Россия), Э. Кеннеди, Д. Кнут (АҚШ) ва бошқалар юқори фикр билдиришган.

Расмлар галереяси