Таржимаи ҳол
Эркин Воҳидов — ўзбек шоири ва жамоат арбоби. Замоанвий ўзбек адабиётининг ёрқин намоёндаларидан бири. Шоирни ғазал жанрининг чинакам давомчиси десак, муболаға бўлмайди. Ватанга, унинг чексиз кенглигига муҳаббат, она диёрнинг порлоқ келажагига ишонч Эркин Воҳидов ижодининг энг муҳим жиҳати бўлиб қолади.
У 1936 йилнинг 28 декабрь куни Фарғона вилоятининг Олтиариқ туманида ўқитувчи оиласида туғилган. Тошкент Давлат университетининг (ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Миллий давлат университети) филология факультетида (1955-1960) таҳсил олган. Ўқишни тамомлагач, турли газета ва журналлар нашриёт ва таҳририятларида ишлаган. “Ёшлик” журналининг биринчи бош муҳаррири бўлган (1982).
Эркин Воҳидов — фуқаролик нуқтаи назари ёрқин ифодаланган шоирдир. Унинг шеърлари келажак авлоднинг тақдири учун ҳавотирга тўла, муаллиф замонавий ҳаётнинг чуқур маънавий ва ахлоқий жараёнларини тушунишга интилади. Унинг “Минора” шеъри ўтмиш хотирасини сақлаб қолиш ҳақида; “Самарқанд кечаси” – бузилмас вақт алоқаси ҳақида; “Шарқ афсонаси” – инсон ҳаётининг мазмуни ҳақида; “Шоир юраги”, “Абай”, “Йўқотилган шеър” – шоирнинг фуқаролик бурчи ҳақида.
Э. Воҳидов ижодида ҳажвий йўналиш алоҳида ўрин эгаллайди. “Дониш-қишлоқ латифалари” Матмус ҳақида бўлиб, шоир унда лаганбардорлик, сотқинлик, хасислик, тамагирликни мазах қилади. Шеърлари ҳаёт кузатувлари, чуқур маъноси, ўзига хос ифода воситалари билан қизиқарли.
“Туяқуш” масалида Э.Воҳидов жонзоднинг иккиламчи номланишидан маромида фойдаланган, яъни – туя ҳамда қуш. Шундай қилиб, ҳажми катта бўлмаган, лекин маъносиз, мунофиқ ва қўрқоқ инсонлар ҳақидаги жуда ўткир шеър яралади.
Эркин Воҳидовнинг муҳаббатга йўғрилган шеърлари ҳам эътиборга лойиқ. Шоирни ғазал жанрининг чинакам давомчиси десак, муболаға бўлмайди. “Булбул туни билан нолади”, “Ғунча” каби шеърларида анъанавий ғазал белгилари – ихтиросли фожиавий севгини жонлантирувчи булбул ва атиргул, Фарҳод ва Мажнун тимсоллари мавжуд.
Анъаналарга эҳтиёткорона риоя қилган ҳолда, муаллиф ўзининг мустақил севги тушунчасини етказиб беради. “Орзу чашмаси” шеърида у чашма олдида ўтирган қиз тимсолини гавдалантиради. Реал лавҳалардан чекинган ҳолда, шоир лирик севги тарихини, тўғрироғи, севги умидини яратади. Шеърдаги лирик қаҳрамон севгиси ер тубидан чиқувчи мусаффо чашма каби. Порлоқ туйғу умидидаги шеър қаҳрамони мағрур ва соддадир.
“Ўзбегим” қасидасида шоир халқнинг энг қадрли ютуғи — Ватан эркинлиги ва мустақиллигини тараннум этади. Эркин Воҳидов “ўрдани ваҳшиёна топташди ва ер жароҳатлари сезилди” мисралари орқади она диёрининг тарихий ўтмишига юзланади. Шоир азалий эркинлик учун интилиш ва диёр равнақини “Алпомиш”, “Торўғли” каби достонларида ифодалаган. Ватанни афсонавий қаҳрамони бўлмиш баходирларнинг қанотли тулпори – куч, қудрат ва эркинлик тимсоли билан узвий ва аниқ боғлай олган.
Шоир Роберт Рождественский унинг ижоди билан завқланиб, шундай ёзган:
Менга унинг “Нидо” достони жуда манзур бўлди, унинг бенгал шоири Назрулла Ислом ҳақидаги кўп қиррали ва жарангдор “Руҳлар исёни” достони ёқди. Бу ерда муаллифлик овози барча имконият ва қирраларни намоён этган – шивирлашдан қичқириққача.
“Фикримча, булар — жуда яхши ва аниқ шеърлар. Шунингдек, уларда доно хотиржамлик ва кенглик мавжуд. Яна, оғриқ бор. Ҳақиқий инсон оғриғи...” – деб ёзади рус шоири Роберт Рождественский ўзбек шоири Эркин Воҳидов ҳақида.
1999 йил Эркин Воҳидовга Ўзбекистон қаҳрамони унвони берилиб, шоир хизматлари шарафланди.
Меҳнатлари
Илк шеърий тўплами:
“Тонг нафаси” (1961).
Шеърий тўпламлари:
“Қўшиқларим сизга” (1962),
“Юрак ва ақл” (1963), “Нидо” (1964),
“Лирика” (1965),
“Палаткада ёзилган достон” (1966),
“Ёшлик девони” (1969),
“Чароғбон” (1970), “Тирик сайёралар” (1978),
“Шарқий қирғоқ” (1981),
“Келажакка мактуб” (1983),
“Муҳаббат” (1984), “Замонавий ёшлар” (1986),
“Изтироб” (1991),
“Аччиқ ҳақиқат яхши...” (1992)
Саҳна асарлари: “Олтин девор”, “Истамбул фожиаси”, “Иккинчи тумор”.
Бошқа асарлари:
Эркин Воҳидов ўзбек тилига Гётенинг “Фауст”, С. Есенин, А. Твардовский, М. Иқбол, Р. Ҳамзатов, Г. Эминс ва бошқа шоирларнинг шеърларини ўзбек тилига таржима қилган.
2016 йилнинг 30 май куни таниқли ижодий арбоб ва Ўзбекистон халқ шоири Эркин Воҳидов узоқ давом этган касалликдан сўнг вафот этди.