Таржимаи ҳол
Темурийлар даврининг машҳур тарихчиси (1413–1482)
Унинг тўлиқ исми Камоллиддин Абду ар-Раззоқ ибн Жалолиддин Исҳоқ Самарқандийдир. У Шоҳруҳ саройида солномачи бўлиб хизмат қилган. Тарихчининг асл келиб чиқиши Самарқанддан, шундан у ўзининг тахаллусига эга бўлган. Абду ар-Раззоқ Ҳиротда яшаб, масъул сарой ҳукмдорларидан саналиб, унга дипломатик мунозаралар олиб бориш вазифаси топширилган. Хусусан, 1442–1444 йилларда Темурийлар давлати элчиси сифатида Жанубий Ҳиндистонга йўл олади. У бу саёҳатдан ўзига ажойиб кундаликни кашф этади ва ёзув қайдномаси ҳаётининг ўчмас хотирасига айланади.
Унинг асосий илмий иши “Матлаъ ас-саъдайн мужма ал-баҳрайн” (“Икки толеъ юлдузининг чиқиш ўрни ва икки денгизнинг қўшилиши”) - темурийлар давлатининг асосий манбаси. Йилнома 1467 йилдан 1471 йилгача Ҳиротнинг шайхи бўлган даврида унга ёзиб куйилди. Бу ерда татар-монғол жаҳоннинг фатҳ этилиши, Темур ҳаёти ва фатҳларининг тарихи ва Темурийлар тарихи 1304 йилдан 1471 йилгача бўлган воқеаларни тасвирлайди. Йилнома 1969 йилда Тошкентда A. Урунбаев томонидан ўзбек тилида нашр этилган.
«Матла ас-саъдайн» қўлёзмаси дунё бўйлаб кенг тарқалган бўлиб, айни пайтда турли давлатларнинг китоб омборида сақланади. Ушбу асар бир неча марта бошқа тиллларга ҳам таржима қилинган. Ўзбекистон мустақиликка эришгач, «Матлаъ ас-саъдайн» ўзбек тилида чоп этилди. Абду ар-Раззоқнинг ушбу кундалик қўлёзмаси Жанубий Ҳиндистонда туриб Темурийлар давлати ўртасида дипломатик алоқалар ўрнатилгани ажойиб хотира сифатида қолади.