Позил Оталиқ

Таваллуд топган сана: 1667 йил

Вафот этган сана: 1704 йил

Туғилган жой:Риштoн

Йўналишлар: Ҳукмдорлар

3839

Таржимаи ҳол

Позил Оталиқ (Риштон, Бухоро хонлиги — 1074) — Риштон шаҳри бошлиғи, ўз акаси Ашурқул билан биргаликда мамлакатни бўлиб олади ва 1701-1704 йиллар Фарғонани бошқаради.

Позил Оталиқ Фарғона Рустам Хожи Султон бошчилигидаги оилада Риштонда, Бухоро хони Абдулазизхон ҳукмронлиги даври туғилган, Шохрух I нинг отаси. Рустам Хожи Султоннинг Позил Оталиқдан ташқари яна кичик фарзанди Ашурқул исмли ўғли бўлган.

Афсоналарга кўра Темурий Бобурнинг ўғли Олтун Бишикнинг ўғли шаҳар бийи Ахси Тангри Яра Худоёр II Илик Султон ҳаётининг якунида ўз қароргоҳи бўлмиш Риштонни олиб ўтади ва бу ердан унинг ворислари Фарғонани токи унинг эвараси Рустам Хожи Султон Фарғона фодийси сиёсий марказини Ахсига олиб ўтмагунга қадар бошқаришади. Бироқ сарой амалдорлари Фарғонанинг янги ҳукмдори этиб Ашур Қулни тайинлашади, натижада ўзаро ички урушлар бошланиб кетади.

Ўрта Осий этнографи ва тадқиқодчиси В. П. Наливкин Мулла Шамсининг манбааларига асосланган ҳолда шундай дейди:

Рустам Хожи Султоннинг ўлимидан сўнг давлат ҳукмдори этиб Позил Оталиқнинг ўрнига Ашур Қулни тайинлашади, сўнгра у Риштонга кетиб, орадан бир қанча муддам ўтгач, қўзғалон кўтаради. 1704 йил Ашур Қул қўшинлари билан Риштонга йўл олади ва уни қамраб олади, бироқ жангда ўлдирилади. Шунда қўшин ҳукмрон этиб балоғатга етмаган Шохрухни ҳукмрон этиб тайинлаб, қамални давом эттиришади. Тез орада Позил Оталиқ ҳам вафот этади, сўнгра Риштон таслим бўлади ва Шохрухнинг ҳукмронлигини тан олади.

Риштонни қўлга киритгач, Шохрухнинг жангчилари шаҳарни бутунлай вайрон қилишади, лекин ака-укалар ўртасидаги низоларга қарамай, Шохрух шу вақтлар 6 нафар ўғли бор Позил Оталиқнинг ўғли бек Ражаб бойнинг жонини сақлаб қолади. Шохрух Бой II Фарғона водийсининг жанубий ҳамда шимолий-ғарбий вилоятларини бирлаштиради ва илк суверен бек ҳамда Қўқон номли кичик шаҳарда жойлашган пойтахти мавжуд ягона мамлакат асосчисига айланади. Кейинги йиллар 1876 йилгача Шохрух Бек хоннинг ўғиллари, неваралари ва эваралари 170 йилдан зиёд Қўқон хонлигини бошқаришади. 

Расмлар галереяси