Таржимаи ҳол
Чингиз Аҳмаров (1912—1995) — йирик мусаввир рассом, монументчи, портретчи-рассом, миниатюрачи-рассом, профессор, юзлаб ўқувчига сабоқ берган педагог. Ўзбекистон ва Татарстон халқ рассоми, Сталин мукофоти лауреати. Санъатшунослик оламида «Аҳмаров мактаби» номини қолдирган инсон ва йирик рассом.
Чингиз Аҳмаров 1912 йил 18 август куни Троитск (Жанубий Урал, Россия)да туғилган. Аҳмаровлар оиласида 11 нафар фарзанд бўлган, улар билан ҳам онаси, ҳам отаси тарафдан бувиси ва додаси яшаган.
Аҳмаровлар оиласида юқори маданият 19-асрдан ҳукм сурган, бобоси Мифтохитдиндан уларга катта кутубхона мерос қолиб, унда турк, татар ва озарбайжон тилларидаги қўлёзма ва тошбосма китоблар ва журналлар кўп бўлган. Чингиз болалигидан «Мулла Насриддин» номли журнални яхши эслайди, зеро, у ердаги суратларни кўчириб чизган, унинг опалари шеър мутолааси билан қизиқишган, пианино чалишган, уйда спектакллар қўйиб, адабий кечалар уюштириб, уйга меҳмонлар чақиришган.
Чингиз тўрт ёшидан болалар боғчасига, етти ёшидан эса катта акалари ўқиган мактабга боради. Олти ёшида Чингизга Гауфнинг «Кичкина Мук» китобини совға қилишади, китоб Дмитрий Митрохин суратлари бойитилган эди. Митрохиннинг суратлари болакайнинг тақдирини белгилаб берди албатта, рассом бўлишни қалбига тугиб қўйди.
1927 йил бошланғич мактабдан сўнг ўн беш яшарли Чиншизни перлик бадиий билим юртига таклий қилишади. Перм билим юртидаги имтиҳонда Чингиз И.Криловнинг «Қарға ва тулки» масалидаги суратларни чизади ва талабаликка қабул қилинади. Шу йилнинг ўзида Чингизнинг отасига ўғлининг соғлиғи туфайли яшаш иқлимини ўзгартиришни маслаҳат беришади ва Чингизлар оиласи Ўзбекистонга, аввалига, Қарши, сўнгра Самарқандга кўчиб ўтишади.
1931 йил Чингиз Ахмаров Перм рассомчилик билим юртини тамомлайди, унинг диплом иши шаҳар драма театридаги Ф.Шиллернинг «Макр ва севги» фожиавий асарига чизилган суратлари бўлди. Мазкур асар театрнинг бадиий ҳаётида сезиларли воқеага айланди ва ёш рассомни турли ишларга таклиф қила бошлашди. Дипломни қўлга олиб, Чингиз оиласига - севимли Самарқандига, уни доим чорлаган Темур мақбараси, Гўри Амирга қайтади.
Ахмаровнинг қайтишига Самарқандда бадиий техникум очилиб, унга Павел Бенков ва Зинаида Ковалевскаялар раҳбарлик қилишади, академик билимга эга москвалик ва петербурглик устозлар дарс беришган. Ёшгина Чингиз ҳам тез орада ишга киради, у мазкур мактабда чизмачилик ва рассомчиликдан дарс беради. 1934 йилнинг май ойида мактабдаги дарслар якунланиши билан Тошкентга келади ва пойтахтдаги ҳамкасблари билан танишади. Ўз ишларини Искандар акага кўрсатиб, Чингиз кутилмаганда Ғайратий, Шокир Сулаймон каби ёзувчилар ва иккита халқ эртаклари китобларини безаги учун буюртма олади. Нашриётдаги фаолияти уни Абдулла Қаҳҳор, Зилфия, Парда Турсун, Ғофур Ғулом каби ёзувчилар, драматург Умар Исмоилов, шоир Мақсуд Шайҳзодалар билан яқинлаштирди. Нашриётдаги газета ва журналларда ишлаб, шунингдек, Усто Мўмин, Борис Жуков, Ўрол Тансиқбоев, Александр Волков каби рассомлар билан ҳам танишади. У вақтлар Чингизнинг ёши бор-йўғи 22 да эди, бу каби ўқимишли ва қизиқарли инсонлар билан суҳбат унинг дидидаги маданият ва дунёқараш каби қирраларни шакллантиради.
1935-йил у Ленинграддаги Рассомчилик институтига ўқишга киришга қатъий қарор қилади ва у ерга ўз ҳужжатлари ва танлов ишларини юборади. Аммо жавоб келиши мушкул бўлгани учун ўзи Нева дарёсининг қирғоқлари томон йўл олади. Бироқ Ленинградда умидлари пучга чиқади: уни ўқишга қабул қилишмайди - танлов жуда кучли ўтади ва ҳар бир иштирокчи орқасида кучли рассомлар туради. Бу зарба жуда шавфқатсиз бўлди, аммо Чингиз бўш келмайди. У ўзининг рад этилган ишлари билан Москвага жўнайди ва Лев Бруни ҳамда Владимир Фаварский каби рассомларга юзланади, зеро Тошкентда ва Самарқандда улар ҳақида кўп эшитганди. Чингизни ўқишга қабул қилишади, унинг ҳужжатларини кўриб, «Изоинститут»га боришини маслаҳат беришади.
1942 йил Чингиз Ахмаров институтни якунлайди, институтни номи Суриков номига ўзгартирилган эди. 1944—1947 йиллар Ахмаров А.Навоий номидаги опера ва балет театрида қўлёзмалар яратади. Улкан ва мислсиз иши учун Чингиз Ахмаров 1947 йил 1-даражали Сталин мукофоти билан тақдирланади. 1955 йил Ахмаров кутилмаганда унга — Қозондаги опера ва балет театрининг интерерини шахсан безатиш муҳим муаллифлик иши учун буюртма қабул қилади Ҳам ҳажман, ҳам ижодий ғояси бўйича улкан иш учун Ахмаров икки йил вақт сарфлайди. 1961 йил Ахмаровнинг тақдири ўзгаради. У Тошкентга қайтади. У Улуғбек музейи учун бир қатор монументал-декоратив ишлар қилади, Беруний номидаги шарқшунослик институт айвони учун қўлёзмалар чизади. Тошкентдаги Навоий музейининг биносини, Самарқанддаги «Юлдуз» ресторанининг банкетлар залини безайди. Сочидаги «Ўзбекистон» санаториясини, Тошкент метросидаги «Алишер Навоий» бекатини безайди. Ҳаттоки, Красноярск шаҳридаги кафени ҳам сибирликлар учун Ўзбекистондан ҳадя сифатида безашга улгуради.
Ушбу йиллар у Тошкент рассомчилик институтида дарс беришга ҳам улгуради, 1964 йил эса китоб графикасига қайтиб, Шароф Рашидовнинг «Кашмир афсонаси»ни безашга улгуради. Ахмаровга шон-шуҳрат келади. 1964 йил у Ўзбекистон халқ рассоми бўлади, 1967 йил эса Ҳамза номидаги Давлат мукофотига сазовор бўлади. Ўзбекистоннинг янги ҳукумати уни «Ватан олдидаги хизматлари учун» олий мукофоти билан тақдирлайди. 2007 йил Чингиз Ахмаров таваллудининг 95 йиллигининг ҳукуматимиз томонидан нишонланиши ҳамда рассом хотиралари китобининг нашр этилиши президентимизнинг рассом ва унинг ижодига бўлган севги ва ҳурматдан далолатдир.
Чингиз Ахмаров 1995 йил 13 март куни 83 ёшида вафот этган. Унинг қабрига ҳайкалтарош Тожихўжаев томонидан ишланган ажойиб ҳайкали ўрнатилган, дафн маросими гавжум бўлган.